Στάχτες και διαμάντια

Αριστουργηματική ταινία που αγαπήθηκε πολύ από το κοινό και έδωσε έτσι παγκόσμιο χαρακτήρα στον Πολωνικό κινηματογράφο. Η στέρεα και πυκνή δομή της ταινίας προσδιορίζεται αρκετά αυστηρά από τις ενότητες του χώρου, χρόνου και δράσης. Η πλοκή τοποθετείται στον καιρό της μεταπολεμικής Πολωνίας (1945), απεικονίζοντας τις αντιθέσεις που την χαρακτηρίζουν και προσπαθώντας να συνδέσει το παρόν με το παρελθόν (μεσοπόλεμος) και το μέλλον (γενιά του '58). Ο κεντρικός ήρωας Μάτσιεκ θα γίνει το σύμβολο και ο εκπρόσωπος μιας χαμένης και απατημένης γενιάς που έζησε στη σκιά του εμφυλίου. Τα πρόσωπα κινούνται σε τρία επίπεδα. Ξεκινούν από την ατομική τους πραγματικότητα, περνούν δραματοποιημένα στο σύνολο για να καταλήξουν σε χαρακτηριστικές φιγούρες της μεταπολεμικής Πολωνίας της εποχής.

Πρόκειται για έργο που στηρίζεται σε έναν υπερβολικό πλούτο μέσων και φαντασίας, μεστό από σημασίες τόσο ώστε να δημιουργεί μια ασθματική αίσθηση του θεατή. Η μαγεία και ο δυναμισμός της ταινίας έγκειται στην εικόνα, μέσο που ο σκηνοθέτης γνωρίζει άριστα να χειρίζεται (δίκαια χαρακτηρίζεται "ποιητής της εικόνας"). Το έργο γίνεται ποιητικό καθώς ο Βάϊντα εκμεταλλεύεται στο έπακρο τη μεταφορική δυνατότητα των εικόνων με αλλεπάλληλους συνδυασμούς. Τα οπτικά στοιχεία προεκτείνονται σε δραματικά, δηλαδή σε ιδέες, γεγονός που αποτελεί μέσο έκφρασης της ψυχολογίας και των ιδανικών μιας ολόκληρης εποχής στην Πολωνία. Από το υπέροχο κάστ, ξεχωρίζει ο Ζμπίγκνιεφ Σιμπάλσκι, στον οποίο οι Αμερικάνοι απέδωσαν τον (μάλλον άστοχο) χαρακτηρισμό (Ο Πολωνός Τζέημς Ντην(!

Αντρέι ΒΑΙΝΤΑ (1926-)

Πολωνός σκηνοθέτης και σεναριογράφος. Σπούδασε στην σχολή Καλών Τεχνών του Λοτζ. Υπήρξε βοηθός του Φορντ. Ηγετική φυσιογνωμία του Πολωνικού κινηματογράφου, με στοχαστικό και αλληγορικό ύφος στην πρώτη περίοδο του έργου του, που αργότερα αντικαταστάθηκε από μια πιο άμεση κριτική ματιά στις δομές της κρατικής εξουσίας. Επιλεγμένη φιλμογραφία: Οι ήρωες της Βαρσοβίας (1957), Στάχτες και διαμάντια (1958), Οι δεσποινίδες από το Βίλκο (1979).