Ταξίδι στα Κύθηρα (1984)

Το «Ταξίδι στα Κύθηρα» είναι ένα ταξίδι που δεν γίνεται. Τα Κύθηρα δεν υπάρχουν. Υπάρχουν μονάχα στο χώρο του μύθου. Συμβολίζουν την άφατη ευτυχία, όπως αποτυπώθηκε στους πίνακες των Αρκαδιστών του Μπαρόκ ή αργότερα, στις αρχές του 18ου αιώνα σ' ένα έργο του Βαττό, την «Επιβίβαση στα Κύθηρα». Ερμηνεύοντας αυτόν τον πίνακα ο Μποντλέρ έγραψε στο «Κάλεσμα σε ταξίδι»: «...να είμαστε συνεχώς μεθυσμένοι από κρασί, από ποίηση και από αρετή κατά την προτίμησή μας». Ίσως ήξερε ότι αυτή η ουτοπική ευτυχία είναι άφατη μα και ανείπωτα δύσκολη, γιατί δεν έχει αντίκρυσμα στον πραγματικό κόσμο.

΄1/4μως ο Αγγελόπουλος δεν μυθολογεί. ΄Οσο τον ενδιαφέρει το υπαρξιακό άλλο τόσο τον τρώει το ιστορικό. Δεν ονειροβατεί, ανεβάζει λίγο πιο ψηλά τα πόδια του από τη γη. Ακόμη και ο συμβολισμός των Κυθήρων δεν είνάι αυθαίρετος. Διοικητικά τα Κύθηρα αν και νότια της Πελοποννήσου, ανήκουν στην Αττική, γεωγραφικά ανήκουν στα Επτάνησα, πολιτιστικά μάλλον ρέπουν προς τις Κυκλάδες ενώ αν ψάξει κανείς βαθιά στην ιστορία του νησιού έχουν γίνει αποικία των πιο ετερόκλιτων στοιχείων: Φοινίκων. Μυκηναίων, Αθηναίων, Φράγκων, Βενετσιάνων, Τούρκων, Γάλλων, ’γγλων και δεν λέγεται.

Ο κυρ-Σπύρος επιστρέφει από την Τασκένδη όπου ζούσε από το 1949 ως ΄Ελληνας της περιφέρειας (ή του περιθωρίου). Του δίνεται άδεια να γυρίσει στην πατρίδα του. 1/4ταν το κάνει διαπιστώνει ότι εκείνη δεν υφίσταται. 1/4πως ο Οδυσσέας στην εκδοχή του Καζαντζάκη διαπιστώνει και αυτός ότι η Ιθάκη του δεν υπάρχει. Δεν υπάρχει γι' αυτόν νόστος και πατρίδα. Το «νόστιμον ήμαρ» του είναι πικρό. Νιώθει ξένος στον τόπο που έχουν πουλήσει στους ξένους άλλοι, «Έλληνες» από χρόνια και με βούλα (πιστοποιητικά εθνικών φρονημάτων). Η Ελλάδα δεν ανήκει στους κυρ-Σπύρους που τη νιώθουν και αγωνίζονται γι' αυτήν αλλά όμως δεν την ορίζουν. Ούτε όμως στους «άλλους» που δεν την ένιωσαν ποτέ. Πως να συμπονέσεις ένα εμπόρευμα;

Μύθος και ιστορία πλέκονται σε μια κλωστή που δεν χωρίζει στα υφάδια της και μας χαρίζει πολλαπλά επίπεδα ανάγνωσης σ' αυτήν την πραγματικά μεγάλη ταινία του Θ. Αγγελόπουλου.

Θόδωρος ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ (1936-)

Σπούδασε κινηματογράφο στο Παρίσι. Αρχικά εργάστηκε σαν κριτικός σε διάφορα έντυπα. Θεωρείται σαν ο σημαντικότερος Έλληνας σκηνοθέτης, με τις περισσότερες επιτυχίες σε διεθνή φεστιβάλ. Στις ταινίες του, εξετάζει τη σύγχρονη ελληνική ιστορία, από προοδευτική σκοπιά πάντα. Συνεργάζεται για χρόνια με κορυφαίους Έλληνες και ξένους τεχνικούς, μουσικούς και ηθοποιούς. Οι ταινίες του είναι αισθητικά άψογες, και έχει διαμορφώσει ένα ιδιαίτερο στυλ. Επιλεγμένη φιλμογραφία: Αναπαράσταση (1970), Μέρες του 36 (1972), Ο θίασος (1975), Ταξίδι στα Κύθηρα (1984), Το βλέμμα του Οδυσσέα (1995).