του Μίκλος Γιάντσο
Οι αγρότες στο τέλος του περασμένου αιώνα εξεγείρονται ενάντια στο καταπιεστικό φεουδαρχικό καθεστώς. Η επαναστατικότητά τους, εξωτερικεύεται με την μουσική (επαναστατικοί ψαλμοί). Η ποιητική διάθεση είναι διάσπαρτη και όλες οι κινήσεις ενέχουν το στοιχείο της τελετουργίας. Αυστηρά προκαθορισμένοι γεωμετρικοί σχηματισμοί, μουσική υπόκρουση συμβολική, ο χώρος είναι ανοικτός προς όλες τις διαστάσεις και εκεί εξελίσσεται το δράμα και η Ιστορία με μεγάλα πλάνα.
Το πρόβλημα της διαλεκτικής της επανάστασης τίθεται σε πρώτο πλάνο. Η επανάσταση είναι πολυδιάστατη και το άμεσο πρόβλημα είναι το πως οι συνιστώσες θα έχουν εν τέλει κοινό σημείο εφαρμογής. Συνήθως ο διάλογος αποτυγχάνει γιατί η ιστορία δεν χρήζει νομικής έννοιας. Η αντιδραστική ιδεολογία κτυπιέται στα θεμέλιά της.
Ο Γιάντσο δεν ερευνά τους μηχανισμούς και νόμους της ιστορίας, αλλά στοχάζεται: η ιστορία δεν γνωρίζει ψυχολογία (χωρίς το άτομο) αλλά είναι κοινωνικό φαινόμενο (με το άτομο). Οι ήρωες δεν έχουν παρελθόν αλλά δημιουργούν ιστορία. Το αίτιο και η εξουσία ταυτίζονται.Τα όρια ανάμεσα στο συνειδητό και το ασυνείδητο είναι ασαφή. Ο Μίκλος Γιάντσο (Ούγγρος και μέγας φιλόσοφος της Ιστορίας) συγκαταλέγεται στο πάνθεον του κινηματογράφου. Παρατάσσει εικόνες για να εκθέσει σκέψεις (όπως οι γίγαντες Αϊζενστάιν και Γκοντάρ).
Μίκλος ΓΙΑΝΤΣΟ (1921-)
Ούγγρος σκηνοθέτης. Σπούδασε νομικά, εθνολογία και ιστορία της τέχνης στο πανεπηστίμιο της Βουδαπέστης. Η πρώτη του επαφή με τον κινηματογράφο ήταν στη Ρουμανία, όταν σκηνοθετούσε εθνολογικά ντοκιμαντέρ για την τεκμηρίωση των επιστημονικών του ερευνών. Το 1958 αποφάσισε να στραφεί οριστικά προς το σινεμά και άρχισε να σκηνοθετεί. Οι ταινίες του επηρέασαν την σύγχρονη αισθητική του ευρωπαϊκού σινεμά, εισάγοντας εικαστικές (χορογραφικές κινήσεις τις κάμερας) και αφηγηματικές (διάσπαση στο ίδιο πλάνο της ενότητας του χώρου - χρόνου) καινοτομίες. Επιλεγμένη φιλμογραφία: Αστραφτεροί άνεμοι (1969), Κόκκινος ψαλμός (1972), Ηλέκτρα (1974), Ουγγρική Ραψωδία (1979).